Монголын барилгын салбарт хийсэн бүтээснээрээ тод мөртэй, олондоо хүндлэгдсэн, 30 жил удирдан ажилласан “Заг” группээрээ овоглосон Монгол Улсын гавьяат барилгачин, Заг группийн Ерөнхийлөгч Б.Нэмэхбаатарыг энэ удаагийн хүндтэй зочноор урьж ярилцлаа.

Тэрээр Политехникийн Дээд сургуулийг барилгын инженер, ОХУ-ын Иркутскийн Удирдлагын их сургуулиийг Менежментийн мэргэжлээр дүүргэсэн. 2016 онд Монгол Улсын Гавъяат барилгачин цол тэмдэг хүртсэн юм.

Юуны өмнө 30 жилийн ойн баярын мэнд хүргэе! Ардчилал гарч, чөлөөт зах зээлийн тэр цаг үед компаниа хэрхэн байгуулж байв?

1990 оны үед 2000 гаруй ажилтантай дөрвөн том трест байсан. Би 1985 онд сургуулиа төгсөөд “Барилгын нэгдсэн трест” - д ажилчнаас эхлэн мастер, даамал, инженер, хэлтсийн дарга, Ерөнхий инженер, Трестийн дарга гээд бүхий л шатанд ажиллаж, өсөж, хөгжиж ажилласан байдаг. Орчин цагийн мерит систем социализмын үед яг утгаараа хэрэгждэг байсны нэг тод жишээ нь энэ гэж хэлж болох юм. Тэр үед улс орон маань социализмаа халж, ардчилсан системээр  замнаж эхэлсэн. Хүн бүр чөлөөтэй болж, цалин авч ажиллахаас илүү хувийн бизнес хийх нь сонирхолтой санагдаж байлаа. Тиймээс ажлаа хүлээлгэн өгч барилгын засвар үйлчилгээ,  барилгын материал худалдах чиглэлээр хувийн компаниа байгуулан 1991 онд албан ёсоор бүртгүүлж өдгөө 30 жилийн түүхийг бичсэн байна. Нийт хамт олондоо, харилцагч түншүүддээ “Заг групп” үүсгэн байгуулагдсаны 30 жилийн ойн баярын мэнд дэвшүүлье.

Бизнес хийнэ гэдэг боломжийг олж харах явдал гэж хэлж болох юм. Өнгөрсөн хугацаанд олон төрлийн ажил хийж, цаг үедээ тохируулан үйл ажиллагаа явуулсаар ирсэн. 1992 оны үед барилгын салбарт ажлын байр хомстож эхэлсэн учир анх удаа ажилчдаа 1 жилийн хугацаатай  ОХУ-ын Якутск руу гэрээгээр ажиллуулахаар явуулж байлаа. Тэд маань буцаж ирэхдээ цалинтай, гэрийн тавилгаа ачиж ирээд их л сэтгэл дүүрэн байв. Хожим нь энэ туршлага дээрээ үндэслээд  гаднаас ажиллах хүчээ авдаг улсуудыг судалж Солонгос, Япон улс руу анх удаа ажиллах хүчинг албан ёсоор гэрээний дагуу зуучилах үйл ажиллагаа явуулж эхэлсэн. Чех улсад оёдлын чиглэлээр, АНУ-д зочид буудлын чиглэлээр ажиллахаар манай залуучууд явж байв. Тухайн үед Монголд ажлын байр маш ховор, цалин ч бага байсан. Тиймээс олон залуусд боломжийг бий болгосон.

1992 онд Солонгосын “Чоко пай”-ыг анх оруулж ирж байсан. Тухайн үед хүнсний бүтээгдэхүүн ховор байсан учир дэлгүүрт тараагаад л зарагдаж дуусдаг байв. Мөн 50 гаруй машиныг гаднаас авчирч, “Заг Кореа ХХК” нэртэй таксины компани байгуулж ажиллаж үзсэн. Мөн Чех, Европоос машинуудаа өөрсдөө унаж авчран худалдаж ч явлаа. Гэхдээ л барилгын үндсэн үйл ажиллагаагаа явуулсаар л байсан. Вакум цонх, хуурай хольц, зуурмаг, явган замын хавтан гээд барилгын салбарт өргөн хэрэглэгддэг бараа бүтээгдэхүүнээ өөрсдөө үйлдвэрлэж үзсэн.

Франц улс Парис хот. 1996 он

Ингээд 2000 оноос хүнс, машины худалдаа зэргээ больж барилгын чиглэлийн бизнесдээ төвлөрч, орон сууц барих төсөл хэрэгжүүлж эхэлсэн. 20 хүнтэй эхэлж байсан бид одоо 1000 орчим ажилтантай болж өргөжсөн байна. Байгуулагдсан цагаасаа эхлэн 2600 орчим айлын орон сууцыг барьж, хүлээлгэн өгч, зам засвар, барилга бүтээн байгуулалтын 300 гаруй төсөл дээр ажиллажээ. Одоо манай компани барилгын бүтээн байгуулалт, уул уурхай, боловсрол, аялал жуулчлалын чиглэлээр 4 салбарт үйл ажиллагаа эрхэлсэн групп компани болон хөгжсөн. “Заг Инженеринг” компани маань Оюу толгой, Азийн хөгжлийн банк зэрэг олон улсын байгууллагуудтай хамтран ажиллаж, олон улсын стандартад нийцсэн үйл ажиллагааны менежментийг нэвтрүүлэн 30 гаруй мэргэшсэн инженер, 150 гаруй ажилтантай, ХАБЭА-н олон улсын OHSAS 18001:2007 стандартыг хэрэгжүүлэн ажиллаж байна.

ТӨГСӨГЧИД МААНЬ ЗҮҮН ХОЙД АЗИЙН АЛЬ Ч ОРОНД АЖИЛЛАНА

Барилгын салбарын ажиллах хүчийг бэлтгэх томоохон хариуцлагыг хүлээж ажилладаг. Яагаад боловсролын салбар руу чиглэж ажиллах болов?

1990-ээд оны сүүл, 2000 оны эхээр их дээд сургуулиуд инженер, техникийн ажилтнуудыг бэлтгэхээс илүү нийгмийн чиглэлийн орчуулагч, хуульч, менежер зэрэг мэргэжлээр ихэвчлэн төгсгөж эхэлсэн. 2004 онд Засгийн газраас “Техник, технологийн коллеж”-ийг хувьчлах тендерт орсноор одоогийн Техник, технологийн дээд сургууль буюу боловсролын салбартай холбоотой болсон юм. Бид сургуулийнхаа инженер, техникийн ажилтан бэлтгэх үндсэн чиглэлийг улам өргөжүүлэн ажиллаж байна. Техник технологийн дээд сургууль маань дэргэдээ Техник технологийн политехник коллеж болон Монгол коосэн технологийн коллеж гэсэн харьяа хоёр сургуультай болон өргөжиж, 3000 гаруй оюутантай Монголын барилгын жишиг сургууль болон хөгжсөн байна.

“Монгол коосэн технологийн коллеж” нь инженер бэлтгэдэг Японы “коосэн”боловсролын тогтолцоог анх удаа нэвтрүүлсэн гэдгээрээ онцлог. Энэ коллежийн нийт төгсөгчдийн 50 гаруй хувь нь Японд ажиллаж, сурч байна. Техник, технологийн политехник коллеж маань Зүүн хойд Азид хоёр удаа магадлан итгэмжлэгдсэн алт, мөнгөн өргөмжлөлийг нь авсан цорын ганц техникийн сургууль болж, төгсөгчид маань Зүүн хойд Азийн аль ч оронд ажиллах боломж бүрдсэн. Нийт төгсөгчдийн маань 90 орчим хувь нь шууд ажлын байран дээр гардаг.

Ажлын байран дээр гарахад ур чадвар, харилцааны чадвар чухал байдаг. Энэ тал дээр хэрхэн анхаарч, хөтөлбөртөө тусгадаг вэ?

Манай сургуулийн багш нар болон оюутнууд маань ур чадварын хувьд дэлхийн төвшинд хүрсэн гэж хэлмээр байна. Тухайлбал, 2015 оны Бразилын Сан-Паулуд болсон “Дэлхийн ур чадварын тэмцээн”-д гагнуур, тогооч, мужааны төрлөөр оролцож манай мужааны хүүхэд “Үндэстний аварга”, 2017 онд Арабын Нэгдсэн Эмирт Улсад болсон “Дэлхийн ур чадварын тэмцээн”-д гагнуур болон мужааны төрлөөр оролцож, манай Жанлав-Ойдов гагнуураар хүрэл медаль авч “Үндэстний аварга” болсон. Мөн 2019 онд ОХУ-ын Казаньд болсон тэмцээнд мужааны төрлөөр оролцох зэрэг олон амжилтыг багш, оюутнууд маань гаргаж байна. Олон улсын тэмцээнд явуулахын тулд Монголын 70 гаруй сургуулийн оюутнууд өрсөлдөж, шалгарсан нь эх орноо төлөөлөх эрхтэй болдог. Тиймээс ур чадварын хувьд маш сайн бэлтгэгдэж байгаа гэж бодож байна.

Миний хувьд шаталсан сургалтын хөтөлбөр маш зөв гэж үздэг. Тиймээс 2,5 жилээр МСҮТ-д суралцаж төгсөөд, коллежид дэвшин сурч болно. Цаашлаад дээд сургуульдаа 2 дугаар курсээс нь орж суралцах боломжийг бүрдүүлсэн. Мөн практикт маш сайн сургаж гаргадаг учраас төгсөөд шууд ажлын байртай болдог. Орчин цагт дипломоос илүүтэй ур чадвар, харилцаа чухал болсон учраас энэ тал дээр ихээхэн анхаарч ажилладаг. Ажлын талбарт гарахад бүрэн бэлтгэгддэг. Манай төгсөгч маш олон хүүхдүүд Оюу толгой, МАК, М-Си-Эс зэрэг Монголын томоохон компаниудад ур чадвараа үнэлүүлэн амжилттай ажиллаж байгаад бид үргэлж бахархдаг. 

Барилгын салбарт ажиллах хүчний хомстол их байна. Ялангуяа гагнуурчин, мужаан, цахилгаанчин нь ховор байхад дээд сургууль төгссөн залуус ажилгүй байх юм. Энэ нь боловсролын тогтолцоотой холбоотой юу?

Намар болохоор барилгын салбарт ажиллах хүнгүй болдог. Зун нь алт ухаад, намар нь самар жимсэнд явчихдаг. Маш том төслүүд хэрэгжиж, том бүтээн байгуулалтууд ихээр хийгдэж байгаа учраас улсаас мэргэжилтэй ажилчдыг дэмжих үүднээс мэргэжлийн боловсролын салбарыг хөгжүүлэх, суралцагч бүрт тэтгэлэг олгох зэргээр дэмжиж байгаа. Энэ нь ч зөв гэж бодож байна. Миний бодлоор Монголд байгаа 90 гаруй их, дээд сургуулиуд хэрэгцээ шаардлагатай ажлын байранд түлхүү бэлтгэх,  ирээдүйн ажлын байрны судалгаа, шинжилгээг хийх нь зөв юм.

Хоёрдугаарт гадаадаас ажиллах хүч авах хэрэгтэй. Хятадаас олон ажилчин авчирлаа гэж дургүйцэх нь бий. Гэвч дотоодод ажиллах хүнгүй бол хямд үнээр гадны ажиллах хүчийг ашиглах нь зөв. Тиймээс татвар хураамжийг нь багасгах хэрэгтэй байгаа юм. Одоо гаднаас авчирсан нэг хүн тутамд цалингийн доод хэмжээг 2 дахин нугалсантай тэнцэх татвар төлж байгаа. Дэлхий ертөнц нэг болж, хүссэн зүйлээ дуртай газраасаа хямд үнээр авдаг болсон энэ цаг үед уян хатан ажиллах ёстой гэж үздэг.

Гадны зээл тусламж, хөрөнгө оруулалтаар хийгдэж байгаа бүтээн байгуулалт нь дотоодын барилгын салбарт сөрөг нөлөөтэй гэж зарим мэргэжилтнүүд ярьдаг. Эерэг байлгах боломжтой юу?

Хөрөнгө оруулж байгаа тал нь шаардлагаа эхлээд тавьдаг л даа. Өөрсдийн компани, өөрсдийн барилгын материалаа хэрэглэнэ, өөрсдийн ажиллах хүчийг ажиллуулна гэх мэт. Гэтэл  манай Сангийн яам буцалтгүй, хөнгөлөлттэй тусламж гэхээр “уухайн тас” гэрээний заалтыг зөвшөөрдөг нь алдаа юм. Бүтээн байгуулалтын гэрээг хийхдээ 60 хувь нь дотоодын компани, тодорхой хувь нь дотоодын ажиллах хүчийг оролцуулах гэдэг заалтыг заавал оруулах ёстой. Шийдвэр гаргах түвшний хүмүүс Монголд ашигтай байхаар гэрээг хийж чадвал сөрөг биш харин эерэг нөлөөтэй байх болно.

УХААЛАГ УДИРДЛАГЫН СИСТЕМД ШИЛЖСЭНЭЭР

Эдийн засгийн уналттай энэ цаг үеийг барилгын компаниуд хэрхэн алдагдал багатайгаар даван туулах вэ? Та удирдлагынхаа хувьд ямар төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна вэ?

Өвлийн хатуу хөл хорионы үеэр барилгын ажил харьцангуй бага байсан нь азтай гэж хэлж болох юм. Засгийн газраас жижиг дунд бизнес, аж ахуй нэгжүүдэд 2 тэрбумын зээл олгож эхэлсэн учраас хүн бүр л төслөө бичих, бичиг баримтаа хөөцөлдөх, бэлтгэл ажлаа бүрэн хийгээд  ажиллахад бэлэн болсон байна.

Бид БХБЯ-тай хамтран ковидын үед халдвар хамгааллын дэглэмийг хэрхэн баримталж ажиллах тухай журам гаргаад батлуулсан. Барилгын салбарын ажиллах хугацаа богинохон байдаг учраас тусгай горимын хүрээнд ажиллах боломжтой гэж үзэж байна. Хэрвээ удаан нам зогсоовол эргээд сэргэхэд хөрөнгө, мөнгө, цаг хугацаа маш их шаардагдана.

Манай хувьд компанийнхаа засаглалыг аль болох шинэ менежменттэй, сайн засаглалыг бий болгох тал дээр өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд зөвлөх компани авч ажилласан. Энэ хүрээнд бид 2020-2025 он хүртэлх стратеги төлөвлөгөөгөө гаргаж, уул уурхай болон аялал жуулчлалын салбараа 2021-2025 онд хөгжүүлэх  төлөвлөгөө дээр ажиллаж байна.

Одоо цагт бизнес гэдэг системтэй явдаг процесс болсон байна. Тиймээс ERP удирдлагын ухаалаг технологийг бүрэн нэвтрүүлсэн. Үүнээс гадна хэрэглэгч, үйлчлүүлэгчдийнхээ итгэлийг алдахгүй “чанартай байх” гэдэг компанийн уг суурь зарчим дээрээ ажилтнуудаа чадавхжуулах, сургах, мэргэшүүлэх тал дээр маш сайн анхаардаг. Ер нь сайн төлөвлөгөө, зөв менежментийнхээ үр дүнд толгой өвдөх зүйлгүй ажиллаж байна даа. Ухаалаг удирдлагын системд шилжсэнээр цаг хугацаа маш их хэмнэдэг. Тиймээс МБҮА, гольф, нутгийн зөвлөл, найз нөхдийн клуб гээд л олон ажилдаа цаг гаргах боломжтой болдог.

Статистикийн тоо баримтаар барилгын салбарт идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулдаг 7500 орчим ААН байна. Энэ олон компанийн хэрэгцээ Монголд бий юу?

Уг нь тооцоогоор 1500-2000 орчим барилгын компанийн боловсон хүчин ажиллах хүний нөөцтэй бөгөөд ийм тооны компани бүтээн байгуулалтын ажилд хангалттай гэж үзэж байгаа. Гэтэл энэ тоо одоогийн байдлаар 4 дахин их байна шүү дээ. Яагаад вэ гэвэл тусгай зөвшөөрөл авахад тавигддаг гол шаардлага нь инженер техникийн ажилтан. Тендер авахын тулд нэг инженер техникийн ажилтан хэд хэдэн компанид харьяалагдсан байдгаас үүсээд 7000 гаруй болоод байна. Үүнийг зохицуулахын тулд хагас цахим системд шилжүүлсэн. Тун удахгүй 100 хувь цахим хэлбэрт оруулна. E-mongolia руу ороод боловсрол, нийгмийн даатгал гэх мэт бүх зүйлтэй холбосноор нийт хичнээн инженер төгссөн, хаана ажилладаг, нийгмийн даатгалаа тухайн байгууллага дээрээ төлдөг эсэх гэх мэт бүх мэдээлэл тодорхой болох учраас нэг хүн давхцаж материал бүрдүүлэх асуудал гарахгүй болно.

Бид 2009 оны хямралын үед Монголын Барилгын Үндэсний Ассиоциаци /МБҮА/-ийг байгуулсан. Одоо манай МБҮА-ийн гишүүд нийт барилга бүтээн байгуулалтын 80%-ийг гүйцэтгэж байна. Миний хувьд Салбарын бодлого хариуцсан дэд Ерөнхийлөгчөөр ажилладаг. БХБЯ, БХТ-тэй хамтраад өмнө ярьсан цахимжуулах ажлыг хийж бэлэн болсон. 5 сар гэхэд 100% онлайн болно.

Төрийн байгууллагуудтайгаа хамтраад хэд хэдэн асуудлыг шийдвэрлэхээр ажиллаж байна. Эхний асуудал бол төсвийн үнэ бүрдэлт, норм нормативын баримт бичиг юм. Барилгын төсөв боддог энэхүү норм нь 1974 оны социализмын үеийн сууриараа явж байна. Жил бүрийн инфляциас хамаарч 2 дахин нэмээд явдаг. Энэ нормыг язгуураар нь өөрчилж, олон улсын жишиг стандартад хүргэх шаардлагатай. Уг нормоор бол нэг цэцэрлэгийн барилгыг 1 тэрбумаар эсвэл 3 тэрбумаар ч барьж болохоор байгаа юм. Тиймээс үүнийг цэгцлэх ажлын хэсэг гаргасан.

Хийморь хотхон. 2018 он 

Мөн “зөвлөх үйлчилгээ”-г хэрэгжүүлэх зайлшгүй шаардлагатай байна. Учир нь төрөөс тендер зарлаад, явцыг нь хянаж, комиссоор өөрсдөө ажилладаг учраас маш их хүнд суртал, авилгал, хээл хахууль бий болж байна. Төрийн оролцоог өндөр байлгаж, авлигаа авахын тулд “зөвлөх үйлчилгээ” үзүүлэх байгууллагын шаардлагыг маш өндөр тавьсан. Уг шалгуурыг хэдэн компани нийлээд, хамгийн шилдэг мэргэжилтнүүд нэгдээд ч давж чадахгүй байгаа юм. Уг нь Азийн хөгжлийн банк, Дэлхийн банкнаас хэрэгжүүлж байгаа гадны төслүүд зөвлөх үйлчилгээ заавал авч байна. Наанадаж Монголын талын хууль эрх зүй нь ямар байдаг, улсын комисс хэрхэн хүлээн авдаг талаар хувь хүн, мэргэжилтнүүдээс зөвлөгөө авдаг. Тиймээс Монголынхоо шилдэг мэргэжилтнүүдээ нэгтгээд баг болгож гадны төслүүд дээр “зөвлөх үйлчилгээ” үзүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлж байна.

Төсвийн үнэ бүрдэлт, норм нормативын асуудал, консалтинг сервис үйлчилгээ, цүнхний компаниудаа цөөлөн тусгай зөвшөөрлийг цэгцлэх зэрэг ажлыг энэ жилдээ хийж дуусгана гэж бодож байна.

3 их наядыг барилгын салбарт хөрөнгө оруулахаар боллоо. Энэ нь хүнд үеийг даван туулах оновчтой шийдэл мөн үү?

Хуучин цаг шиг цаасан мөнгө хэвлэхгүйгээр бодит эдийн засаг руугаа мөнгөн хөрөнгө оруулж байгаа нь туйлын зөв шийдвэр гэж үзэж байна. Улаанбаатар хотын 60 гаруй хувь гэр хороололд амьдардаг учраас тэдний орчин нөхцөлийг сайжруулах, дэд бүтцээ өргөтгөх, дагуул хотуудыг хөгжүүлж, төвлөрлийг багасгахад хөрөнгө оруулах нь зөв. Тэтгэмж тарааснаас ажлын байрыг дэмжиж, аж ахуйн нэгж бизнесээ сэргээх нь нүдээ олсон шийдвэр гэж бодож байна. Барилгын салбарыг дагаад маш олон бизнесүүд сэргэдэг. Барилгын материалын үйлдвэрлэл, импорт, шинэ айл бий боллоо гэхэд тавилга, хөшиг, цахилгаан бараанаас авахуулаад бүгд шинэчлэгддэг. Мөн үүнийг дагаад иргэдийн ахуй амьдрал хүртэл соёлждог. Дэлхийн өндөр хөгжилтэй орнуудын хөгжлийн ижил төстэй байдал нь барилгажилтаа даган улс нь хөгжсөн байдаг. Барилгын салбар бол Монгол улсын эдийн засагт гол нөлөөлөгч салбарын нэг. Уул уурхай бол дэлхийн эдийн засаг, гадны түншүүд, Монгол улсын хууль эрх зүйн орчноос хамааралтай байдаг бөгөөд Монгол улсын эдийн засгийн хамгийн гол тодорхойлогч салбар. Харин барилгын салбар бол эдийн засгаас шууд хамааралтай салбар юм. Тиймээс барилгын салбарт 3 их наяд төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийж байгаа нь мэдээж талархууштай зүйл юм. Харин ойрын хугацаанд үнийн өсөлтийг бага байлгахад барилгын салбарынхан анхаарах хэрэгтэй.

Барилгын салбарт олон жилийн турш ажилласан хүний хувьд салбарын хөгжлийг хэрхэн харж байна вэ?

1990 оноос хойш манай улс маш их хөгжсөн.  Хүн ам нь 3,5 сая, мал нь 70 саяд хүрлээ. Хүний дундаж наслалт 10 жилээр өсөж, эдийн засаг 15 тэрбум болж 15 дахин өсөж, дотоодын нийт бүтээгдэхүүн 300 доллар байсан бол 4500 доллар болж мөн 15 дахин өссөн байна. Зөвхөн энэ үзүүлэлтээс харахад сүүлийн 30 жилийн дотор манай улс маш их хөгжсөн. Үүнээс илүү боломж байсан уу гэвэл мэдээж байсан. Улс төрийн тогтолцоо илүү боловсронгуй, нийгмийн давхаргын түвшин ижил тэнцвэртэй, авилгагүй байх нөхцөлийг илүү сайжруулах боломж бидэнд байсан. Гэхдээ л баян ядуугийн ялгаа бий болсоныг эс тооцвол чөлөөт эдийн засагтай, хүний эрх чөлөөг дээдэлсэн нийгэмд шилжсэнээр хөгжсөөр л байна.

Барилгын салбар ч мөн адил. Манай мэргэжилтнүүдийн чадвар олон улсын түвшинд гарч, боловсронгуй, чанартай, шинэ дэвшилтэт техник технологийг нэвтрүүлж, нутагшуулсан байна. Урьд нь 5 жилийн хугацаанд барьж дуусгадаг байсан барилгыг 1 жилийн дотор хүлээлгэн өгдөг болсон. Мөн гол нэрийн бүтээгдэхүүнээ дотооддоо үйлдвэрлэж, дэлхийн хаанаас ч хүссэн материалаа авч, техник технологийг нэвтрүүлж, ноу хау-д суралцаж байна. Оросын нойтон технологи тэртээ ард хоцорсон байна шүү дээ.

“ЦАХИМ АНГАЛ” - ЫГ АРИЛГАЖ, ОЮУНЫ ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ ХИЙНЭ”

Нийгмийн хариуцлагын хүрээнд ямар ажил хийдэг вэ?

Өнөөдрийн амжилтын ард хамт олны минь хүч бий. Тиймээс энэ 30 жилд нэг ч удаа ажилчдынхаа цалинг хоцроож байсангүй. Олон жил хамт ажилласан ажилтнуудаа бүгдийг нь урамшуулж, байртай болгосон. Энэ бол ажилчдын ахуй амьдралыг дээшлүүлэх, тэдний өмнө хүлээсэн нийгмийн хариуцлага гэж бодож байна. Харин компанийн хувьд нийгмийн хариуцлагын хүрээнд хийх ажлуудыг нэг жилээр төлөвлөдөг. Мод тарих, тэмцээн уралдаан зохион байгуулах гэх мэт. Үүнийгээ жилийн эцэстээ нэг дүгнэдэг.

Сүүлийн үед хийх гэж байгаа чухал ажлуудын нэг бол “Цахим ангал”-ыг арилгах аян юм. Монголд “Цахим ангал” гэдэг зүйл үүсээд байна. Өөрөөр хэлбэл интернэт ашигладаг, огт хэрэглэдэггүй гэсэн хүмүүс бий болсон. 3G сүлжээ нэвтрэхэд дүрс, зураг хэрэглэж, 4G болоход видео бичлэг үзэх боломжтой болсон. Тун удахгүй 5G нэвтрэхэд маш их зүйл өөрчлөгдөнө. Тиймээс интернэт, цахим орчинд ажиллаж мэдэхгүй хүмүүстээ туслах нь бидний нийгмийн хариуцлага юм. Үүнийг нэвтрүүлэхийн тулд Солонгосын туршлагыг нэвтрүүлнэ. Тэд нийгэм дэхь цахим ангалыг арилгахын тулд хүчин чадал нь хоцрогдож, хэрэглэхээ больсон комьпютеруудаа цуглуулаад, харьяа хороон дээрээ кабинет бий болгож, оюутнуудаар хичээл заалгаж эхэлсэн. Зааж буй оюутнууддаа нийгмийн хариуцлагын кредит гэж өгдөг байна. Тиймээс энэ аргыг хэрэгжүүлж, оюуны хөрөнгө оруулалтыг хийх болно.

Таныг Монголын анхны гольфийн талбайг барьсан гэж сонсож байсан. Та гольфчин хүний хувьд ямар амжилтууд гаргаж байв?

БНСУ-д олон жил ажилласан манай төлөөлөгч С.Зоригоо болон Солонгос бизнесмэнтэй хамтран “Найрамдал” зуслан явах замд байдаг байгалийн тогтоцыг засаж янзлаад багахан хөрөнгө оруулалтаар анхны гольфийн талбайг бий болгож байсан. Монголын анхны гольфчид бүгд энэ талбайгаар дамжин гарч, анхны тэмцээн уралдаанууд зохион байгуулагдаж байсан. Одоо шинээр хоёр ч стандарт талбай бий болж, залуучууд маш сайн тоглодог болжээ.

Тайланд улс. 2018 он

Гольф бол цэвэр байгальтай харьцдаг спорт. Байгаль дээр цохиураа бариад гарахад хүн өөрийнхөөрөө байж, анхаарлаа дээд зэргээр төвлөрүүлж чаддаг. Нэг удаад гольф тоглоход найман цаг орчим хугацааг зарцуулдаг. Нэг тоглолтын 18 нүхээ тойрон тоглох явцад 4-5 цаг алхаж дунджаар 8-10 км явсан байдаг учраас эрүүл мэнд хийгээд сэтгэл санаанд хамгийн сайнаар нөлөөлдөг гэж бодож байна. Мөн гольфын спорт нь  хүнийг маш сайн таниулж чаддаг. Бизнесийн хамтрагчаа таньж мэдэхэд тусалдаг гэж болох юм.

Ярилцлагынхаа төгсгөлд 30 жилийн ойн хүрээнд ямар ажлуудыг хийхээр төлөвлөсөн байгаа талаар нь тодруулмаар байна?

30 жил гэдэг одоо эргээд бодоход багагүй хугацаа өнгөрчээ. Энэ хүртлээ бид нэг жил давлаа шүү, 5 жил өнгөрлөө шүү гэж хардаггүй юм байна. Тиймээс энэ жил бид эрийн цээнд 30 хүрсэн залуугийн шинж бүрдсэн тул багагүй ажлыг зохион байгуулахаар төлөвлөж байна. Барилгын салбарынхан дундаа эрдэм шинжилгээний бага хурал зохион байгуулах, мөн нийгэмдээ тустай байх үүднээс “Нэг компани-Нэг ажил” аяныг зохион байгуулна. Энэ нь нэг барилгын компани өөрсдөө санаачлан их бага хамаагүй нэг ажлыг сонгон нийслэл хотдоо барилгын засвар, тохижилт юу ч хийж болно. Тухайн ажлаа хийж дуусаад дараагийн компаниа урих бөгөөд дараагийн компани үргэлжлүүлэн өөр компанийг “челленж”-д дуудах ажлыг зохион байгуулна. Цар тахлын нөхцөл байдлаас хамааран бид хугацаа хэлэх боломжгүй байна. Мөн бид техникийн боловсролыг дэмжих сан үүсгэхээр санаачлан ажиллаж байна. Энэ мэт салбарын хэмжээнд ойдоо зориулан үйл ажиллагаанууд төлөвлөөд байна.

Барилгын салбарынхандаа зориулан өөрийн амжилт бүтээл, туршлага, үзэл бодлоо хуваалцсанд маш их баярлалаа.